Opgave:
Visie
Initiatief:
Vereniging CPO Veemarkt
!!:
Flexibel en betaalbaar
Illustraties:
Zofa
De ideeënprijsvraag Veemarkt Utrecht voor professionele ontwerpers is tot stand gekomen op initiatief van de vereniging CPO Veemarkt. De opgave was: ontwikkel en presenteer een integrale visie waarin de relatie tussen bouwveld, de woning en het binnenterrein zichtbaar wordt gemaakt. Werk vanuit deze visie de ruimtelijke consequenties uit voor één element en doe een uitspraak over de relatie met het binnengebied. De ontwerpers moesten rekening houden met een aantal specifieke randvoorwaarden, die leidend zijn bij de Veemarktontwikkeling.
IDEEENPRIJSVRAAG VEEMARKT UTRECHT
‘More CowBell’ – Essentie
Particulier opdrachtgeverschap in combinatie met de steeds sterkere noodzaak tot het energetisch optimaliseren van de woning brengen een wezenlijke verandering in de verhouding en inzet van beschikbare middelen teweeg. Dit komt tot uitdrukking in de zeggingskracht van de gevel in het stedelijke bouwblok. De formele uitdrukking en samenhang van het stedelijke bouwblok staat onder druk door de toenemende behoefte aan een individuele uitdrukking van de afzonderlijke woning. In de inzending onder het motto ‘More CowBell’ wordt onderzocht inhoeverre met dit gegeven een andere ruimtelijke drager een nieuw verband tussen woning en -collectieve- woonomgeving kan genereren.
Particulier opdrachtgeverschap vraagt heldere principes waarbinnen verschillend wonen mogelijk is en wordt gestimuleerd. Ruimte geven aan collectieve initiatieven tussen zowel individu als groepen maakt betrokken en verantwoordelijk. Stedenbouw en architectuur zijn zo dienend en een bestendige drager voor sociale en economische veranderingen in de tijd.
De beschermende functie van het huis wordt in de inzending ‘More CowBell’ in directe relatie met ‘het buiten’ gebracht door de introductie van een kas. De kas is het verlengstuk van de binnenwereld en vergroot haar leefruimte en de interactie met de collectieve en openbare wereld. Mogelijkheden voor een meer evenwichtige manier van consumptie en productie komen binnen handbereik. Variatie in de positie en uitwerking van de kas regelt enerzijds het stedenbouwkundige verband en genereert anderzijds andere manieren van wonen. De kas staat bovendien letterlijk symbool voor een andere conditie -een subklimaat- en draagt de mogelijkheid in zich van groei en ontwikkeling. “Guess what?! I got a fever, and the only prescription is more cowbell!” (vrij naar ‘The Bruce Dickinson’).
De afzonderlijke woning is opgebouwd uit een basis met aansluitend een naastgelegen kas. De basis voorziet in basale behoeften en beantwoordt aan de noodzakelijke en vereiste verblijfskwaliteiten. De indeling daarvan is flexibel en mede gestuurd door de variabele positie van de trapzone en het gebruik van de kasruimte voor de ontsluiting. De kasruimte voegt een subklimaat toe die het gebruik verlengt gedurende het jaar. De woning als privédomein wordt aangevuld met een zone die de ruimtelijke interactie op meerdere manieren en schaalniveaus vergroot. Introvert en extravert wisselen elkaar af en laten een dynamiek toe die in de gebruikelijke verdeling tussen binnen en buiten, zoals in het traditionele huis met tuin, ontbreekt.
Het compacte eenvoudige schema van de kern is energetisch geoptimaliseerd en daardoor betaalbaar. Repetitie en gebruik van eenvoudige standaard bouwproducten ondersteunen dit principe. Een standaard systeem uit de kassenbouw wordt hier aan toegevoegd. De von-prijs van €300.000 wordt hiermee realistisch met toch een surplus aan ruimte en gebruiksmogelijkheden. De basis kan variëren in breedte, diepte en hoogte. Het principe van de kas als buffer en schakelstuk functioneert optimaal als maatvoering van de basis wordt gevolg. De bouwkosten voor het realiseren voor beide wordt op maximaal €150.000 gesteld.
De ontwerpparameters vanuit het stedenbouwkundig programma van eisen -SPVE- worden toegepast op de gevels van de basiszone die aan de buiten- en binnenzijde van het blok liggen. Zij dragen bij aan de samenhang en variatie die wordt nagestreefd. Hoogte, gevelmateriaal en gevelindeling variëren maar blijft heel elementair en eenvoudig om de schil van de basis optimaal te houden (energie | kosten). De kas zelf heeft een neutrale materiaalloze uitdrukking en bestaat uit een simpel standaard kassenbouwsysteem voorzien van dubbelglas natuurlijk. De kaszone vormt in haar ‘gelijkheid’ het schakelstuk tussen de afzonderlijke individuele uitingen. De ritmiek en maat van deze opzet is op een structurerende wijze zichtbaar in het bouwblok.
Bouwveld B
More CowBell is geënt op de situatie in bouwveld B en nader uitgewerkt voor de oostelijke rand van het bouwblok. De oost-west oriëntering haaks op de straat en het binnenterrein wordt in de zonering en volume opbouw van basis & kas opgenomen. De plattegrond van de basis is volledig gericht op de kas en hier zo open mogelijk. De basis en kas sluiten direct aan op het binnenterrein van het bouwblok. De woning heeft verder geen tuin. Naar de openbare straat, aansluitend aan het naastgelegen plateau, zorgt een verbindende gelijke plint voor een voldoende stevig profiel en aansluiting met het maaiveld. De kavel is maximaal dertien meter diep bij een totale breedte van zeven meter twintig. De volledige kavel wordt in beslag genomen door het huis.
Profiel van de gebruiker(s) | opdrachtgever(s).
De beoogde bewoner van More CowBell is een actieve stedeling die geniet van de stad en haar voorzieningen maar ook gesteld is op zijn of haar momenten van rust. Zij is zelfbewust en streeft actief naar een duurzame manier van leven. Het huis is geschikt om samen met anderen te wonen. Dit kan een gezinssituatie zijn maar ook duobewoning van twee stellen of een meergeneratiehuis. Een collectieve voorziening zou het gemeenschappelijke gevoel dat wordt nagestreefd kunnen bevorderen. Een echte woongroep gaat echter te ver. De bewoners zijn gericht op het buiten en genieten van de elementen en de natuur maar hebben niet het idee dat dit slechts gehonoreerd wordt door het hebben van een traditionele voor- of achtertuin. Liever maken zij gedurende het gehele jaar gebruik van de eerste zonnestralen in maart en het genot van een eigen tros ‘Utrechtse’ druiven eind september. Belangrijk is ook de mogelijkheid om direct contact te hebben met het collectieve gebied op het binnenterrein. Zicht en contact met spelende kinderen en even niet ‘het geschreeuw’ is een verademing. Maar uiteindelijk overheerst voor deze opdrachtgever toch vooral het idee dat de charme van wonen in de stad bestaat uit betrokken willen zijn bij het onverwachtse.
Resumé
De beschermende functie van het huis wordt in relatie met ‘het buiten’ gebracht door de introductie van een kas. Het compacte schema van de basis is energetisch en kostentechnisch geoptimaliseerd. Leefkwaliteit en gebruiksmogelijkheden worden door de ruimte van de kas vergroot en duurzaam vormgegeven.
De individualiteit en samenhang in het bouwblok worden door de inzet van ontwerpvariabelen in de buitengevel van de basis zichtbaar. De kas is neutraal en ‘materiaalloos’ uitgevoerd in glas en regelt de interactie met de omgeving. Een schakelstuk tussen privé, openbaar en collectief.
‘Basis-en-kas’ actualiseren het wonen in de stad. Meebewegen met haar dynamiek staat daarin centraal met behoud van de alledaagse behoeften van het wonen.